Unijne standardy w zakresie podatków od inwestycji: jak dostosować się do zmieniających się przepisów?
Wraz z 1 stycznia 2024 r. zmieniły się przepisy dotyczące rozliczania dochodów z inwestycji w fundusze kapitałowe. Nowelizacja jest związana z podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Podatnicy zdecydowanie na tym zyskują, ale nowe regulacje stwarzają jednocześnie kilka obowiązków, którym powinni sprostać. Zobacz, z czym wiążą się unijne przepisy i jak wygląda w praktyce rozliczanie na nowych zasadach.
Jak rozliczano podatki w UE do końca 2023 r.?
Jeszcze do końca 2023 roku dochody z tytułu udziału w funduszach kapitałowych uzyskiwane przez osoby fizyczne podlegały opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem w wysokości 19%.
Oznaczało to, że dochód uzyskany przez jednostki na skutek przeprowadzonej operacji podlegał opodatkowaniu na jednakowych zasadach. Dotyczyło to każdej wypłaty z funduszu kapitałowego, np. z tytułu umorzenia, odkupienia lub zbycia jednostek, ale też wypłaty dochodów bez eliminowania podmiotu. Co ważne, zgodnie z dawnymi regulacjami nie można było pomniejszać uzyskanego tą drogą dochodu o straty poniesione z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty kapitałowe (np. jeśli np. doszło do zbycia akcji).
Przykład? Podatnik zdecydował się na zbycie dwóch funduszy w ciągu jednego roku podatkowego. Jeden z nich przyniósł straty, a na drugim zyskał. Podatnik musiał zapłacić 19% podatku od dochodu uzyskanego z zyskownej sprzedaży. Nie miał przy tym prawa do rozliczenia straty poniesionej na drugim funduszu.
Tak funkcjonował dotychczasowy system rozliczenia takich dochodów. Zarówno zyski, jak i straty podmiot miał rozliczać na własną rękę w zeznaniu PIT-38. Natomiast 19% podatku od dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych było pobierane i rozliczane przez płatnika.
Co się zmieniło 1 stycznia 2024 roku?
Zgodnie z nowymi przepisami obowiązują obecnie dwa sposoby opodatkowania przychodów pochodzących z funduszy kapitałowych.
- Świadczenia otrzymane z dochodów funduszu kapitałowego, jeżeli statut przewiduje wypłaty z tych dochodów jego uczestnikom bez umarzania, odkupywania, wykupywania albo unicestwiania w inny sposób tytułów uczestnictwa w takim fundusz. Te środki są opodatkowane na 19% na podobnych zasadach jak przed 2024 rokiem.
- Dochody uzyskane z umorzenia, odkupienia, wykupienia albo unicestwienia w inny sposób tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych. Te środki opodatkowane są 19%, jednak na takiej zasadzie jak dochody pochodzące ze zbycia akcji i innych papierów wartościowych.
W tym ostatnim przypadku dochód, który należy opodatkować, stanowi różnicę między przychodami ze zbycia lub umorzenia tytułu uczestnictwa w funduszu a kosztami ich nabycia. Jeśli okaże się, że koszty nabycia będą wyższe niż przychody ze sprzedaży tytułu uczestnictwa, podatnik będzie mógł “rozpoznać” tzw. stratę podatkową.
Dlaczego nowe przepisy są korzystne dla podatnika?
Unijne regulacje wychodzą naprzeciw podatnikom. Oznaczają, że będą oni mogli wyrównać dochody pochodzące z funduszy kapitałowych ze stratami poniesionymi z tego tytułu, jeśli np. pozbędą się innego instrumentu. W efekcie zapłacą niższy podatek.
Kompensacja dotyczy również zysków i strat uzyskanych z funduszy kapitałowych oraz innych inwestycji kapitałowych. Chodzi m.in. o sytuacje takie jak zbycie papierów wartościowych, akcji czy pochodnych instrumentów finansowych.
Jeżeli jako podatnik odnotujesz w roku podatkowym stratę, będziesz mógł ją rozliczyć przez następnych 5 lat razem z dochodami z tego źródła. Inną możliwością jest zastosowanie zasad rozliczania strat wyrażonych w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Można to zrobić jednorazowo, w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących pięciu latach podatkowych.
Co istotne, do tej pory takie rozliczanie strat nie obejmowało tych, które wyniknęły z udziału w funduszach.
Jakim obowiązkom muszą sprostać podatnicy?
Podatnicy co prawda cieszą się z korzyści dotyczących rozliczania opodatkowania dochodów z funduszy kapitałowych. Jednak unijne regulacje nakładają na nich także nowe obowiązki.
Do końca 2023 roku osoby, które inwestowały w fundusze tylko z pomocą polskich instytucji finansowych, nie musiały uwzględniać dochodu z nich w zeznaniu. To same instytucje miały pobierać 19% zryczałtowanego podatku od dochodów z funduszy kapitałowych.
Co prawda obowiązek ten wciąż spoczywa na instytucjach finansowych, jednak wyłącznie w ramach świadczeń z funduszy, które nie wynikają ze zbycia/unicestwienia tytułów uczestnictwa. Dochody/straty od 1 stycznia 2024 r. muszą być rozliczone samodzielnie w zeznaniu PIT-38. Podatnik ma na to czas do 30 kwietnia roku następującego po podatkowym. To tym samym ostateczny termin na zapłatę 19% podatku od tych dochodów.
Instytucja finansowa będzie musiała natomiast przekazać do urzędu skarbowego informację o wysokości dochodu/straty wynikającej ze zbycia/unicestwiania tytułów uczestnictwa. Taki sam komunikat powinien trafić do podatnika. Należy w tym celu wykorzystać formularz PIT-8C. Na jego podstawie zostanie przygotowane roczne zeznanie.
Pierwsze zeznania składane przez podatników z dochodami z funduszy kapitałowych rozliczanych na nowych zasadach będą wpływać do US do końca kwietnia 2025 roku.
Należy pamiętać, że dochód z udziału w funduszach należy uwzględnić w podstawie naliczenia daniny solidarnościowej — tak samo jak dochody ze zbycia akcji.
Nowe przepisy mogą sprawiać kłopoty przy prawidłowym wykazywaniu dochodów oraz rozliczeń strat zwłaszcza w przypadku funduszy zagranicznych bez pośrednictwa polskich instytucji finansowych. Jednak kiedy regulacje narzucone przez Unię Europejska okrzepną, przyniosą podatnikom odczuwalne korzyści.
