Szwedzki system emerytalny: jak działa, jakie są jego zalety i wady?

Szwedzki system emerytalny: jak działa, jakie są jego zalety i wady? 

Mieszkasz w Szwecji i chcesz pobierać emeryturę w tym kraju? Sprawdź, jak wygląda szwedzki system emerytalny, ile lat trzeba przepracować, żeby dostać emeryturę i co powinna wiedzieć każda osoba planująca emeryturę w Szwecji.  

Jaki jest wiek emerytalny w Szwecji? 

Co ciekawe w Szwecji nie ma określonego wieku emerytalnego, dlatego emerytura nie będzie wypłacana automatycznie. Jeśli chcesz na nią przejść, musisz więc najpierw złożyć wniosek w Szwedzkim Urzędzie Emerytalnym (Pensionsmyndigheten). Od 2023 roku wniosek ten mogą składać osoby, które ukończyły 63 lata (wcześniej granicą było 61 lat), dlatego można powiedzieć, że wiek emerytalny w Szwecji zaczyna się od tej granicy.  

Od 2026 r. granica wieku emerytalnego będzie stopniowo się wydłużać wraz ze wzrostem oczekiwanej długości życia. Nie ma jednak przeciwwskazań, by pracować dłużej – im później przejdziesz na emeryturę, tym wyższe świadczenie możesz otrzymać. Emeryt może pobierać świadczenie w pełnej wysokości lub dalej pracować i otrzymywać jedynie część emerytury. 

Ile lat trzeba przepracować, żeby dostać emeryturę w Szwecji? 

Aby otrzymać emeryturę gwarantowaną, należy ukończyć 66 lat (przed 2023 r. wiek ten wynosił 65 lat). Warunkiem, jaki należy spełnić, jest mieszkanie w Szwecji przez co najmniej 3 lata. Jeśli mieszkałeś lub pracowałeś w Unii Europejskiej/Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Szwajcarii, lata te możesz połączyć z okresem spędzonym w Szwecji, lecz w kraju tym musisz mieszkać/pracować minimum 1 rok. 

Z kolei pełna emerytura gwarantowana jest przyznawana osobom, które mieszkają w Szwecji co najmniej 40 lat – od ukończenia 16 lat do momentu uzyskania wieku uprawniającego do pobierania emerytury. Jeśli mieszkasz w Szwecji krócej, emerytura gwarantowana będzie niższa. Jeśli urodziłeś się w 1937 roku lub wcześniej, emerytura gwarantowana jest rekompensatą za zmiany, jakie zaszły w systemie emerytalnym w 2003 roku. 

Z czego składa się system emerytalny w Szwecji? 

Szwedzki system emerytalny złożony jest z trzech filarów: 

• Emerytura powszechna (allmän pension) – wypłaca ją państwo, 

• Emerytura pracownicza (tjänstepension) – wypłaca ją pracodawca, 

• Indywidualne ubezpieczenie emerytalne (privat pension) – wypłaca ją prywatny fundusz emerytalny, na którym gromadzimy środki we własnym zakresie. 

Emerytura powszechna 

Powszechna emerytura w Szwecji wypłacana jest przez państwo, a konkretnie przez Szwedzki Urząd Emerytalny (Pensionsmyndigheten). Emeryturę powszechną otrzymuje się do końca życia, a składa się ona z niżej wymienionych świadczeń. 

Emerytura dochodowa (Inkomstpension)  

Na emeryturę dochodową składają się wszystkie dochody, jakie otrzymaliśmy w trakcie pracy w Szwecji, a jej wysokość jest uzależniona od zarobków. Każdego roku 16% osiąganych dochodów trafia na emeryturę dochodową, na którą składają się m.in. wynagrodzenie za pracę, zarobki z prowadzenia działalności, zasiłek rodzicielski, zasiłek dla bezrobotnych, renta, zasiłek aktywizacyjny. Kobietom, które urodzą dziecko, państwo odprowadza składki na emeryturę dochodową przez 4 lata. 

Emerytura składkowa (Premie Pension)  

Przypomina polską emeryturę, a każdego roku odprowadzamy na nią 2,5% dochodów. Te składki trafiają do samodzielnie wybranego funduszu lub do państwowego funduszu AP7 Såfa. 

Emerytura gwarantowana/podstawowa (Garantipension)  

Świadczenie to otrzymują osoby, które ukończyły 66 lat, nawet jeśli nie otrzymywały żadnych dochodów. Aby ją otrzymać, należy mieszkać w Szwecji przez co najmniej 3 lata. Pełna emerytura gwarantowana przewidziana jest natomiast dla osób mieszkających w Szwecji przez co najmniej 40 lat. Jej kwota wynosi 8597 SEK dla osób nieżonatych/niezamężnych i 7861 SEK dla osób żonatych/zamężnych.  

Dodatek emerytalny 

Częścią emerytury gwarantowanej jest dodatek emerytalny, którego kwota zależy od wysokości emerytury dochodowej oraz od liczby przepracowanych lat. Składając wniosek o emeryturę powszechną, wnioskujesz równocześnie o dodatek emerytalny, niezależnie od tego, ile masz lat w chwili składania wniosku. Dodatek emerytalny można jednak otrzymać najwcześniej w wieku 66 lat i jest on przyznawany automatycznie w chwili złożenia wniosku o emeryturę powszechną. Jego wysokość wynosi maksymalnie 600 SEK brutto. 

Dodatkowe świadczenia dla emerytów 

Jeśli masz niską emeryturę, możesz również otrzymywać dodatek mieszkaniowy oraz zapomogę dla osób starszych. W przypadku śmierci członka najbliższej rodziny masz również prawo do renty rodzinnej. 

• Dodatek mieszkaniowy – jego wysokość zależy od Twoich dochodów, ogólnej sytuacji finansowej, sytuacji rodzinnej i kosztów mieszkania. Mogą się o niego ubiegać osoby mieszkające w wynajętym mieszkaniu, własnym domu, mieszkaniu spółdzielczym, domu opieki itp. Wniosek można złożyć po ukończeniu 66 lat i wybraniu całej przysługującej emerytury powszechnej lub zagranicznej. 
• Zapomoga dla osób starszych – przeznaczona dla osób starszych, które nie otrzymują emerytury lub nie mają prawa do pełnej emerytury. Celem zapomogi jest pomoc w opłaceniu kosztów mieszkania i utrzymania.  

• Renta rodzinna – wsparcie w przypadku śmierci członka najbliższej rodziny: męża/żony, rodziców (w dzieciństwie), a niekiedy konkubenta/konkubiny. Celem renty rodzinnej jest pokrycie części środków na utrzymanie, jakie zapewniała zmarła osoba. Renta rodzinna składa się z renty sierocej, renty dostosowawczej i renty wdowiej. Nie trzeba składać wniosku o rentę rodzinną, gdyż Pensionsmyndigheten sprawdza, czy istnieją osoby do niej uprawnione po otrzymaniu informacji o śmierci. 

Emerytura pracownicza 

Większość osób oprócz emerytury powszechnej otrzymuje również emeryturę pracowniczą, która jest wypłacana przez pracodawcę. Jeśli w trakcie kariery zawodowej miałeś kilku pracodawców, możesz otrzymywać emeryturę pracowniczą z różnych towarzystw emerytalnych. Warto jednak pamiętać, że nie wszyscy pracodawcy zapewniają emeryturę, dlatego należy samodzielnie sprawdzić, czy w naszym miejscu pracy istnieje taka umowa. 

W Szwecji występują cztery główne umowy obejmujące emerytury pracownicze. Dotyczą one:  

• osób zatrudnionych przez gminy i regiony, 

• osób zatrudnionych w administracji państwowej, 
• pracowników umysłowych zatrudnionych w sektorze prywatnym, 
• pracowników fizycznych zatrudnionych w sektorze prywatnym. 

Pracodawca może również przyjąć inne rozwiązanie w zakresie emerytury pracowniczej.  

W skład emerytury pracowniczej wchodzą również: ubezpieczenie zdrowotne, które umożliwia otrzymywanie świadczeń w razie choroby (oprócz tych otrzymywanych z Försäkringskassan), a także ochrona osób pozostałych przy życiu, która obejmuje członków najbliższej rodziny w razie naszej śmierci.  

Pracownicze towarzystwo emerytalne kontaktuje się przeważnie kilka miesięcy przed ukończeniem 65 lat z pytaniem, od kiedy chcemy pobierać emeryturę pracowniczą. Jeśli chcemy otrzymać ją wcześniej, musimy sami skontaktować się z towarzystwem. Mamy również możliwość zdecydowania, jak długo chcemy pobierać świadczenie: 5, 10, 15, 20 lat lub do końca życia. 

Indywidualne ubezpieczenie emerytalne 

Osoby samozatrudnione oraz nieposiadające emerytury pracowniczej mogą zdecydować się na indywidualne oszczędzanie. Jako przedsiębiorca nie otrzymujesz emerytury pracowniczej, lecz jeśli zaoszczędzisz 4,5-6% swoich dochodów w trakcie prowadzenia działalności, będzie to odpowiadało przeciętnej emeryturze pracowniczej. Odkładać pieniądze na emeryturę możesz na przykład poprzez inwestycyjne konto oszczędnościowe (ISK) lub ubezpieczenie kapitałowe. 

System emerytalny w Szwecji – wady i zalety 

Szwedzki system emerytalny jest ceniony za innowacyjne rozwiązania oraz względną stabilność. Emeryci w Szwecji mogą też liczyć na szereg dodatkowych świadczeń, które zapewniają przyzwoitą jesień życia. 

Wady systemu emerytalnego w Szwecji: 

• choć w Szwecji nie jest określony wiek emerytalny, pełną emeryturę można pobierać dopiero od 66. roku życia, a od 2026 r. wiek ten będzie rósł proporcjonalnie do przewidywanej długości życia, 
• pełna emerytura dostępna jest wyłącznie dla osób, które mieszkają w Szwecji od co najmniej 40 lat, 
• emerytura z innego kraju nie ma wpływu na emeryturę dochodową, składkową i uzupełniającą, lecz może mieć wpływ na emeryturę podstawową, dodatek emerytalny, dodatek mieszkaniowy i zapomogę dla osób starszych. 

 

Zalety systemu emerytalnego w Szwecji: 

• emerytura gwarantowana jest dostępna dla najuboższych, którzy ukończyli 66 lat, nawet jeśli nigdy nie osiągali dochodów, 
• w Szwecji występują obowiązkowe pracownicze programy emerytalne (w Polsce PPE są dobrowolne), 
• państwowy fundusz inwestycyjny AP7 Såfa dzięki stosowanej strategii inwestycyjnej osiąga wysokie stopy zwrotu, 
• emeryturę (choć nie pełną) w Szwecji mogą otrzymać osoby, które mieszkają tam zaledwie 3 lata, 
• system emerytalny w Szwecji obejmuje dodatkowe świadczenia, takie jak dodatek mieszkaniowy, zapomoga dla osób starszych czy renta rodzinna, 

• kobiety, które urodzą dziecko, mają zagwarantowane odprowadzanie składek na emeryturę dochodową przez 4 lata, 
• na dopłatę do emerytury od państwa mogą również liczyć osoby na urlopie rodzicielskim, studenci otrzymujący środki finansowe na naukę w szkole wyższej, osoby odbywające podstawowe szkolenie w ramach służby wojskowej, a także osoby otrzymujące zasiłek dla bezrobotnych, rentę lub zasiłek aktywizacyjny. 

 

Masz dodatkowe pytania związane ze szwedzkim systemem emerytalnym? A może zastanawiasz się, jakie formalności są wymagane przez Pensionsmyndigheten? Skontaktuj się z naszym biurem rachunkowym – pomożemy w każdej sprawie związanej z emeryturami w Szwecji.